Kulturno-istorijsko nasleđe i prirodne lepote glavni aduti Fruške gore - Razvoj saobraćajne mreže dovodi nove turiste i investitore

Fruška gora je poznata kao jedan od dragulja srpskog turizma. Nacionalni park na ovoj vojvođanskoj planini bogat je istorijskim nasleđem, zaštićenim kulturnim dobrima i prirodnim lepotama, a na ovom području sve su brojniji i turistički kompleksi, hoteli i odmarališta. Pokrajinska vlada je u Programu razvoja turizma uvrstila Frušku goru među četiri značajne turističke destinacije na svojoj teritoriji, pa su i privatni investitori najavili nova ulaganja, dok država traži način da unapredi infrastrukturu najavljenom gradnjom Fruškogorskog koridora.

Radi zaštite svih ovih sadržaja i njihovog daljeg unapređenja Javno preduzeće za prostorno i urbanističko planiranje i projektovanje Zavod za urbanizam Vojvodine iz Novog Sada izradilo je Prostorni plan područja posebne namene (PPPPN) Fruška gora, koji je predstavljen na 27. Međunarodnom salonu urbanizma održanom od 8. do 13. novembra u Rumi u organizaciji Udruženja urbanista Srbije.

U okviru ovog područja nalazi se čak 27 nepokretnih kulturnih dobara od izuzetnog značaja, od čega 23 spomenika kulture (15 manastira), a kako je navedeno u Planu, prostor zahteva poseban režim organizacije, uređenja, održivog korišćenja i zaštite u okviru izdvojenih prostornih celina. Razvoj ove teritorije zasniva se na očuvanju lokalnog identiteta i unapređenju prepoznatljive slike fruškogorskog predela, zaštiti prirodnog i kulturnog nasleđa i zaštiti životne sredine, a u fokusu je razvoj turizma korišćenjem prirodnih i stvorenih potencijala područja i lokalnog stanovništva, uređenjem postojećih i planiranjem novih turističkih sadržaja na prostoru Nacionalnog parka Fruška gora.

Površina obuhvaćena granicom Plana iznosi 998,15 km2 i obuhvata opštine Beočin i Sremski Karlovci, delove opština Bačka Palanka, Inđija, Irig, Ruma i Šid, i delove grada Novi Sad i Sremska Mitrovica. Prostornim planom je definisano područje posebne namene Fruška gora u površini od 339,40 km2.

- Prioritetni zadatak Prostornog plana je stvaranje planskih uslova za zaštitu prirodnog i kulturnog nasleđa i razvoj turizma u ovom području, zasnovanog na opredeljenjima za očuvanje, zaštitu i korišćenje prirodnog i kulturnog dobra od značaja za Republiku Srbiju, Pokrajinu i jedinice lokalne samouprave čiji delovi su obuhvaćeni posebnom namenom. Naime, područje Fruške gore prepoznato je kao jedinstveno "kulturno područje" sa specifičnim i koncentrisanim fondom kulturnog nasleđa, odnosno većom koncentracijom nepokretnih kulturnih dobara koja su u istorijskom, kulturnom i stilskom pogledu povezana i čine vizuelni i duhovni identitet prostora. Regionalni prostorni plan Autonomne pokrajine Vojvodine prepoznaje fruškogorske manastire, Sremske Karlovce, Petrovaradinsku tvrđavu i istorijski Grad Novi Sad kao kulturno-pejzažne celine - objašnjavaju Slavica Pivnički i Svjetlana Reko iz JP Zavod za urbanizam Vojvodine iz Novog Sada.

Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine je nosilac izrade Prostornog plana, čiji je Nacrt već urađen i prošao je postupak javnog uvida, tako da je u toku završna faza pripreme za usvajanje. Plan je finansiran iz sredstava budžeta Autonomne pokrajine Vojvodina.


Od pešačenja do adrenalin parka

Područje posebne namene Fruška gora podeljeno je na dve prostorne celine - Nacionalni park čini 78,5% teritorije, dok je 21,5% područje neposrednog uticaja na Nacionalni park.

- U posebnoj nameni definisani su centri turističkog razvoja - primarni, sekundarni i tercijarni, centri verskog turizma i centri upravljača. Gradacija centara izvršena je prema broju turističkih proizvoda i atraktivnosti, kao i oblicima turizma koji su zastupljeni ili se mogu razvijati u ovim centrima, a nosioci budućeg turističkog razvoja su primarni centri turističkog razvoja: Iriški venac i Banja Vrdnik.

U centrima su planirane površine za realizaciju turističkih aktivnosti, kao i aktivnosti na zaštiti i prezentaciji prirodnih i kulturnih vrednosti.

- Planom je predviđen razvoj raznovrsnih turističkih proizvoda, kao što su turizam specijalnih interesa koji obuhvata pešačenje, planinarenje, biciklizam, jahanje, kampovanje, lov, ribolov, kao i "grube aktivnosti", poput adrenalin parka, bajk parka, zip lajna, paraglajding, zmajarenje, ali i kulturno-tematske rute koje se bave temama usko povezanim sa kulturnom baštinom, kao što su posete manastirima i ostalim spomenicima kulturno-istorijskog nasleđa, vinske rute... Tu su i poslovni turizam, zdravstveni i spa i velnes turizam, ekoturizam koji obuhvata posmatranje ptica, pčelarstvo, proučavanje prirode, fotografisanje i druge oblike edukacije, ruralni turizam, etno turizam, i organizaciju manifestacija i događaja u naseljima u okruženju Nacionalnog parka vezanih za lokalnu tradiciju, praznike, berbu useva, muzičke svečanosti i sportska takmičenja.


Infrastruktura preduslov za razvoj turizma

Primarni zadatak u implementaciji Prostornog plana je poboljšanje veza između naselja na ovom području, kako bi bili dostupni svi lokaliteti i sadržaji, kroz razvoj saobraćajne i infrastrukturne opremljenosti. Zato su i definisani primarni, sekundarni i tercijarni turistički pravci koji čine okosnicu turističkih kretanja i istovremeno povezuju centre turističkog razvoja.

- Kao primarni turistički pravac posebno se izdvaja Fruškogorski put koji spaja krajnje tačke područja posebne namene na pravcu istok-zapad (od Čortanovačke šume do naselja Berkasovo) i povezuje sve ostale primarne i sekundarne pravce iz pravaca sever-jug. Tercijarni turistički pravci povezuju tercijarne centre sa Fruškogorskim putem.

Svim privrednim delatnostima koje su zasnovane na zaštiti i prezentaciji prirodnog i kulturnog nasleđa prostornim planom su date mogućnosti za prostorni razvoj. Shodno tome, razvojni cilj ovog područja trebalo bi da bude dinamičniji razvoj turizma, u odnosu na ostale privredne grane, kao i kontrolisani razvoj poljoprivrede i šumarstva.

- Prirodno i kulturno nasleđe i različiti tipovi karaktera predela su neprocenjive vrednosti područja Fruške gore. Planske mere će uticati na razvoj lokalnog identiteta i očuvanje i unapređenje prepoznatljive slike fruškogorskog predela kao kulturnog predela - zaključuju iz Zavoda za urbanizam Vojvodine iz Novog Sada.

Marko Andrejić