Rashodi rastu, prihodi posustaju: Crna Gora u blagom deficitu

U periodu januar – mart 2025. godine, javne finansije Crne Gore zabilježile su deficit od 81,1 mil EUR, što predstavlja jedan odsto procijenjenog bruto domaćeg proizvoda (BDP), pokazuju najnoviji podaci Ministarstva finansija. Iako su prihodi ostali ispod planiranih, manji rashodi su ublažili budžetski manjak.

Ukupni javni prihodi iznosili su 666,2 mil EUR, odnosno 8,4% procijenjenog BDP-a (7,965 mlrd EUR), što je za 18,9 miliona ili 2,8% manje od planiranog.

- U odnosu na isti period 2024. godine, javni prihodi su manji za 2,7 mil EUR ili 0,4% - navodi se u izvještaju.

S druge strane, javna potrošnja dostigla je 747,3 mil EUR ili 9,4% BDP-a.

- U odnosu na plan, rashodi su bili niži za 60 mil EUR (7,4%), dok su u poređenju s prethodnom godinom porasli za 89 miliona eura, odnosno 13,5% - ističe se u izvještaju.

Prihodi državnog budžeta u prvom kvartalu iznosili su 580,4 mil EUR, što je 7,3% BDP-a. U odnosu na isti period prethodne godine to je povećanje od 4,7 mil EUR (0,8%). Ipak, plan za ovaj kvartal nije u potpunosti ostvaren – realizacija je iznosila 97,8%.

Posebno se izdvaja prihod od poreza na dodatu vrijednost (PDV), koji je iznosio 282,3 mil EUR – 11,9% više nego godinu ranije. Ovaj rast pripisuje se povećanoj ekonomskoj aktivnosti, investicijama i smanjenju sive ekonomije.

Prihodi od akciza su takođe porasli, dostižući 71,5 mil EUR, što je 6,8% više u odnosu na prvi kvartal 2024. Posebno se ističe rast naplate akciza na duvanske proizvode, koji su u odnosu na prethodnu godinu zabilježili skok od 19,4%. Legalni promet cigareta porastao je za 10,3%, a bezdimnih proizvoda za 23%.

- Važno je napomenuti da je posmatrajući prvi kvartal 2025. godine, evidentan rast naplate prihoda od akciza na duvanske proizvode za 3,8 mil EUR ili 19,4%, u odnosu na komparativni period 2024. godine. Naime, u navedenom periodu, evidentiran je rast prometa cigareta od 10,3% ili za 22,1 tone u odnosu na prethodnu godinu, kao i rast prometa bezdimnih duvanskih proizvoda za oko 23% ili za 353.458 paklice. Navedeni podaci dominantno ukazuju na nastavak trenda rasta legalnog tržišta cigareta i u prvim mjesecima 2025. godine - ističe se u izvještaju.

Međutim, prihodi od doprinosa su pali za 30,4 mil EUR ili 26,5% u odnosu na isti period prethodne godine. I u odnosu na plan, ova kategorija bilježi pad od 8,3%.

Ukupni budžetski rashodi u prva tri mjeseca iznosili su 644,4 mil EUR ili 8,1% BDP-a. U odnosu na isti period 2024. godine, rashodi su porasli za 61,3 mil EUR, prvenstveno zbog većih izdataka za obavezne troškove. U poređenju s planiranim, rashodi su ipak bili niži za 9,8%. Najveći iznos izdvojen je za socijalnu zaštitu – 269,2 mil EUR, što predstavlja rast od 15,2% u odnosu na prošlu godinu. Ovi transferi su premašili plan za 1,5%.

Kapitalni budžet, kojim se finansiraju investicije i razvojna ulaganja, realizovan je u iznosu od 21 mil EUR.

Deficit državnog budžeta u prvom kvartalu iznosio je 64 mil EUR, što je značajno niže od planiranih 120,8 mil EUR.

Na lokalnom nivou, budžeti opština zabilježili su deficit od 17,2 mil EUR. Izvorni prihodi jedinica lokalne samouprave iznosili su 85,8 mil EUR, što je za 7,9% manje nego u istom periodu prošle godine.

Nasuprot tome, rashodi lokalnih budžeta porasli su za čak 36,8% u odnosu na prethodnu godinu i iznosili su 103 mil EUR.

Najveći dio potrošnje odnosio se na transfere institucijama, pojedincima i nevladinom sektoru – 30,4 mil EUR.

Takođe je zabilježen pad depozita lokalnih samouprava za 13,4 miliona.